Bronvermeldinggemeente Grave.
Objectomschrijving
Een historisch, in feite uit twee in ouderdom verschillende casco’s bestaand huis met een opmerkelijke vijfzijdige plattegrond. Deze plattegrond is opgebouwd uit een in grondvlak vierkant bouwdeel, gelegen aan het Vissersstraatje, met een opbouw bestaande uit één bouwlaag met een zolderverdieping met borstwering onder een zadeldak met de nok parallel aan het Vissersstraatje waaraan later op een in grondvlak driehoekig perceel een deel aan toegevoegd is waarvan de scherpe hoek werd afgeschuind middels een smalle naar de Maas gekeerde hoekgevel. De kap van het aan het Vissersstraatje gelegen deel werd daarbij doorgetrokken over dit deel middels drie dakschilden. In de gepleisterde gevel aan het Vissersstraatje is de overgang tussen beide bouwdelen nog waarneembaar middels een lichte sprong in het gevelwerk, die de gevel verdeelde in een van gevelopeningen voorzien linker gedeelte en een blind rechter gedeelte. Op de eerste kadastrale kaart uit omstreeks 1820 bestaat het gehele perceel met de opmerkelijke vorm al, die mede werd bepaald door het verloop van de walmuur van het Maasfront. Het perceel werd toen aan de noordzijde en westzijde geheel omsloten door achterbouwen van het grote nog bestaande aan de Maasstraat gelegen voormalige notarishuis met de gepleisterde gevel (het pand links naast de twee panden van het huidige restaurant Don Kiesjot). Van deze achterbouwen bestaat het aan de Maaskade grenzende noordelijke deel (met een blinde gevel aan de Maaskade) nog steeds, van het deel aan de westzijde resteert thans nog een oude op het huis aansluitende (tuin)muur. Het perceel zelf was destijds bebouwd met een klein aan het Vissersstraatje gesitueerd bouwdeel, het kleine rechts van een kelder met opkamer voorziene dwarshuisje dat thans nog als onderdeel van het huis bestaat. Hoewel een meer precieze datering pas te geven is na grondig bouwhistorisch onderzoek lijkt de thans in het zicht gelegen baksteen te wijzen op een datering van dit huisje in de 17de-eeuw. In de grotendeels in IJsselsteen en rode 18de-eeuwse steen opgetrokken zijtopgevel is een ingemetselde horizontaal gelegen balk waarneembaar . Het is zonder nader onderzoek niet vast te stellen of deze balk een restant vormt van een oude houtconstructie van het gebouw, maar opvallend is het gegeven dat het metselwerk onder de balk grotendeels bestaat uit gele IJsselsteen en erboven uit rood/bruine handvormsteen.
Volgens een oude uit 1875 daterende foto van het Maasfront van de stad is op dat moment al het gehele perceel volgebouwd, maar ontbreekt de afgeschuinde hoek en liepen de gevels door tot de puntige hoek van het perceel. De gevel aan de Maaskade is dan gepleisterd en heeft een schuurachtig karakter (stadsboerderij?). Later (waarschijnlijk kort voor of kort na 1900) is dit schuurachtige bouwdeel gewijzigd in een woning waarbij de gemetselde gevel aan de kade ontstond, evenals de afschuining van de spitse hoek links van deze gevel. Dit bouwdeel bezit één bouwlaag met zolder en kreeg alleen in de lange naar de Maaskade gerichte gevel een meer uitgewerkte uitmonstering met vensters en een deur gevat in schoon metselwerk. De twee andere gevels (waaronder de smalle hoekgevel en de gevel aan het Vissersstraatje) zijn blind uitgevoerd en gepleisterd. Volgens niet nader geverifieerde bronnen zou het oude deel van het pand behoord hebben tot de brouwerij die op de hoek van de Maasstraat en het Vissersstraatje was gelegen. Het huis heeft gedurende de 20ste-eeuw een tijd als woning gediend voor het tot voor kort in het poortwachtershuis op de hoek van de Maaskade en Maasstraat gevestigde taxi- en garagebedrijf Arts.
Algemene omschrijving
Een uit twee in hoofdvorm en ouderdom van elkaar verschillende bouwdelen samengesteld huis dat is opgetrokken op een vijfhoekige plattegrond (bestaande uit een vierkant gedeelte aan het Vissersstraatje en een aan de Maaskade gesitueerd deel op een driehoekig perceel, waarvan de naar de Maas gerichte scherp hoek is afgeschuind middels een smalle hoekgevel). Het éénlaags huis met een zolder met borst- wering sluit af met een zadeldak dat naar de Maaskade toe over het veelhoekige deel overgaat in drie op de gevels aansluitende flauw hellende dakschilden. De dakvlakken zijn gedekt met een melange van rode en gesmoorde oud Hollandse pannen, waarbij kenmerkend voor de dakbedekkingen van oude Graafse huizen, bij de kepers geen vorsten zijn toegepast maar in de specie gelegde gewone holle pannen. Deze eigenaardigheid is bij veel panden in de stad na restauraties verdwenen, waardoor thans de meeste daken vorsten bezitten.
Het pand maakt in haar huidige vorm vooral front naar de Maaskade, wat mede ingegeven is door de ligging van deze gevel, die ten opzichte van de gevels en tuinmuren van de achterbouwen van de grote huizen aan de Maasstraat naar de straat geknikt staat. Deze gevel heeft een lage, licht grijs geverfde gepleisterde plint en opgaand werk in een rood/bruine machinale baksteen in kruisverband met strekken ter afsluiting van de gevelopeningen. In totaal bezit de gevel van links naar rechts gezien achtereenvolgens drie vensters, een deur met bovenlicht en rechts weer een venster. De vensters bezitten oude geprofileerde kozijnen en (vernieuwde) 6-ruits schuiframen. De deur heeft een paneel in de borstwering en daarboven een staand rechthoekig raam in een profielomlijsting en voorzien van een smeedijzeren deurrooster met fraaie omkrullende motieven. Het kalf is geprofileerd en het bovenlicht is 2-ruits. In de gevel verder een vijftal staafankers. De gevel sluit af met een sobere zinken mastgoot. De smalle naar de Maas gerichte hoekgevel is geheel blind uitgevoerd en gepleisterd. Het pleisterwerk is niet geverfd. Het zelfde geldt voor de aan het Vissersstraatje gelegen gevel die een blind uitgevoerde rechter helft bezit met bovenin staafankers. Links van de in de gevel waarneembare sprong bevindt zich een geveldeel met gevelopeningen. De indeling is mede vanwege de aanwezigheid van een kelder rechts van de eenvoudige deur asymmetrisch. Geheel links bevindt zich een laag geplaatst venster met een oud kozijn en 4-ruits schuifraam met daar rechts naast een lage deur in een oud kozijn zonder bovenlicht. Boven de muurdam tussen venster en deur bevindt zich kort onder de goot een staand rechthoekig zoldervenstertje met een thans afgeplaat oud kozijntje. Rechts van de deur bevinden zich in de plint twee onderling in vorm en grootte verschillende kelderlichten (links een liggende rechthoek met verdiept geplaatst kozijn met 2-ruits raampje en rechts een smaller staand rechthoekig venster met oud kozijntje met enkelruits raampje). Boven deze kelderlichten bevindt zich een hoog geplaatst opkamervenster met een oud kozijn en 4-ruits schuifraam, met daar schuin boven kort onder de goot een zolderluik in een liggende rechthoekige opening met een kozijntje en opgeklampt luikje met oude gehengen. In dit geveldeel op verschillende niveaus staafankers. De thans maar deels zichtbare zijgevel met topgevel betreft een blinde van oud metselwerk voorziene gevel welke hierboven al is besproken in verband met de zichtbare bouwsporen.
Waardering
Het pand voldoet aan meerdere selectiecriteria waarvan de belangrijkste hier nader worden omschreven.
Het pand heeft stedenbouwkundige waarde als onderdeel van de lage bebouwing die zich in het verleden achter de vestingwerken van het Maasfront bevond. Binnen dit stadsbeeld valt het pand met name ook op door haar dakvorm. Het pand heeft tevens als hoekpand een belangrijke entreefunctie voor het Vissersstraatje dat zich ook kenmerkt door historische lage bebouwing, waarop het pand Maaskade 13 zowel in materialisering als detaillering goed aansluit. Dergelijke oude steegjes met kenmerkende oude veelal eenvoudige historische bebouwing zijn thans in Grave zeldzaam geworden.
Op de oudste foto’s van de stad genomen vanaf de overzijde van de Maas is de lage bebouwing achter de vestingmuren van het Maasfront zichtbaar vanaf de Maaspoort rechts tot aan de Oude Haven links. De historische lage bebouwing links van de aansluiting van de Oliestraat is door stadssaneringen grotendeels verloren gegaan. Bij het gedeelte tussen de aansluiting van de Oliestraat en de Maaspoort
(gedoeld wordt op de bebouwing aan de achterzijde van de Maasstraat) is het hierboven genoemde historische beeld gaaf bewaard gebleven. Door de schuine hoeken waarmee ondermeer de Oliestraat, maar ook het steegje het Vissersstraatje op de Maaskade aansluiten zijn op de hoeken van deze aansluitingen soms merkwaardig gevormde onregelmatige perceelsstructuren ontstaan. Maaskade 13 is een zeer goed voorbeeld van deze bijzondere kavelvorm, die zich in de opgaande bebouwing van het pand ook duidelijk manifesteert. Vandaar de korte blinde kopgevel en de opvallende veelhoekige dakvorm. De aan de Maaskade gelegen voorgevel heeft voorts haar 19de eeuwse beeld met ondermeer een lijstgevel met 6-ruits ramen behoorlijk goed behouden en deze gevel speelt vooral een bepalende rol in het beeld van de Maaskade zelf, komend vanaf de Maaspoort. Ook haar gepleisterde gevel aan het Vissersstraatje sluit goed aan op het beeld van de overige bebouwing in deze steeg en speelt in het totaalbeeld een beeldbepalende rol. Voorts is sprake van bouwhistorische waarde vanwege de nog afleesbare complexe ontwikkelingsgeschiedenis van het pand, waarbij in het bijzonder het oude vermoedelijk nog uit de 17de eeuw daterende gedeelte aan het Vissersstraatje met de kelder en opkamer en de oude kern van hoge waarde is te noemen als restant van een historisch kleinstedelijk woonhuis, een type dat men met name aan de randen van de oude vestingsteden kon aantreffen. Het jongere aan de kade gelegen deel bezit architectuurhistorische waarde als een redelijk gaaf bewaard éénlaags huis met een gave gemetselde laat 19de-eeuwse voorgevel, met ook een deels oudere kern van een vermoedelijk nog voor 1850 tot stand gekomen schuur.
Een historisch, in feite uit twee in ouderdom verschillende casco’s bestaand huis met een opmerkelijke vijfzijdige plattegrond. Deze plattegrond is opgebouwd uit een in grondvlak vierkant bouwdeel, gelegen aan het Vissersstraatje, met een opbouw bestaande uit één bouwlaag met een zolderverdieping met borstwering onder een zadeldak met de nok parallel aan het Vissersstraatje waaraan later op een in grondvlak driehoekig perceel een deel aan toegevoegd is waarvan de scherpe hoek werd afgeschuind middels een smalle naar de Maas gekeerde hoekgevel. De kap van het aan het Vissersstraatje gelegen deel werd daarbij doorgetrokken over dit deel middels drie dakschilden. In de gepleisterde gevel aan het Vissersstraatje is de overgang tussen beide bouwdelen nog waarneembaar middels een lichte sprong in het gevelwerk, die de gevel verdeelde in een van gevelopeningen voorzien linker gedeelte en een blind rechter gedeelte. Op de eerste kadastrale kaart uit omstreeks 1820 bestaat het gehele perceel met de opmerkelijke vorm al, die mede werd bepaald door het verloop van de walmuur van het Maasfront. Het perceel werd toen aan de noordzijde en westzijde geheel omsloten door achterbouwen van het grote nog bestaande aan de Maasstraat gelegen voormalige notarishuis met de gepleisterde gevel (het pand links naast de twee panden van het huidige restaurant Don Kiesjot). Van deze achterbouwen bestaat het aan de Maaskade grenzende noordelijke deel (met een blinde gevel aan de Maaskade) nog steeds, van het deel aan de westzijde resteert thans nog een oude op het huis aansluitende (tuin)muur. Het perceel zelf was destijds bebouwd met een klein aan het Vissersstraatje gesitueerd bouwdeel, het kleine rechts van een kelder met opkamer voorziene dwarshuisje dat thans nog als onderdeel van het huis bestaat. Hoewel een meer precieze datering pas te geven is na grondig bouwhistorisch onderzoek lijkt de thans in het zicht gelegen baksteen te wijzen op een datering van dit huisje in de 17de-eeuw. In de grotendeels in IJsselsteen en rode 18de-eeuwse steen opgetrokken zijtopgevel is een ingemetselde horizontaal gelegen balk waarneembaar . Het is zonder nader onderzoek niet vast te stellen of deze balk een restant vormt van een oude houtconstructie van het gebouw, maar opvallend is het gegeven dat het metselwerk onder de balk grotendeels bestaat uit gele IJsselsteen en erboven uit rood/bruine handvormsteen.
Volgens een oude uit 1875 daterende foto van het Maasfront van de stad is op dat moment al het gehele perceel volgebouwd, maar ontbreekt de afgeschuinde hoek en liepen de gevels door tot de puntige hoek van het perceel. De gevel aan de Maaskade is dan gepleisterd en heeft een schuurachtig karakter (stadsboerderij?). Later (waarschijnlijk kort voor of kort na 1900) is dit schuurachtige bouwdeel gewijzigd in een woning waarbij de gemetselde gevel aan de kade ontstond, evenals de afschuining van de spitse hoek links van deze gevel. Dit bouwdeel bezit één bouwlaag met zolder en kreeg alleen in de lange naar de Maaskade gerichte gevel een meer uitgewerkte uitmonstering met vensters en een deur gevat in schoon metselwerk. De twee andere gevels (waaronder de smalle hoekgevel en de gevel aan het Vissersstraatje) zijn blind uitgevoerd en gepleisterd. Volgens niet nader geverifieerde bronnen zou het oude deel van het pand behoord hebben tot de brouwerij die op de hoek van de Maasstraat en het Vissersstraatje was gelegen. Het huis heeft gedurende de 20ste-eeuw een tijd als woning gediend voor het tot voor kort in het poortwachtershuis op de hoek van de Maaskade en Maasstraat gevestigde taxi- en garagebedrijf Arts.
Algemene omschrijving
Een uit twee in hoofdvorm en ouderdom van elkaar verschillende bouwdelen samengesteld huis dat is opgetrokken op een vijfhoekige plattegrond (bestaande uit een vierkant gedeelte aan het Vissersstraatje en een aan de Maaskade gesitueerd deel op een driehoekig perceel, waarvan de naar de Maas gerichte scherp hoek is afgeschuind middels een smalle hoekgevel). Het éénlaags huis met een zolder met borst- wering sluit af met een zadeldak dat naar de Maaskade toe over het veelhoekige deel overgaat in drie op de gevels aansluitende flauw hellende dakschilden. De dakvlakken zijn gedekt met een melange van rode en gesmoorde oud Hollandse pannen, waarbij kenmerkend voor de dakbedekkingen van oude Graafse huizen, bij de kepers geen vorsten zijn toegepast maar in de specie gelegde gewone holle pannen. Deze eigenaardigheid is bij veel panden in de stad na restauraties verdwenen, waardoor thans de meeste daken vorsten bezitten.
Het pand maakt in haar huidige vorm vooral front naar de Maaskade, wat mede ingegeven is door de ligging van deze gevel, die ten opzichte van de gevels en tuinmuren van de achterbouwen van de grote huizen aan de Maasstraat naar de straat geknikt staat. Deze gevel heeft een lage, licht grijs geverfde gepleisterde plint en opgaand werk in een rood/bruine machinale baksteen in kruisverband met strekken ter afsluiting van de gevelopeningen. In totaal bezit de gevel van links naar rechts gezien achtereenvolgens drie vensters, een deur met bovenlicht en rechts weer een venster. De vensters bezitten oude geprofileerde kozijnen en (vernieuwde) 6-ruits schuiframen. De deur heeft een paneel in de borstwering en daarboven een staand rechthoekig raam in een profielomlijsting en voorzien van een smeedijzeren deurrooster met fraaie omkrullende motieven. Het kalf is geprofileerd en het bovenlicht is 2-ruits. In de gevel verder een vijftal staafankers. De gevel sluit af met een sobere zinken mastgoot. De smalle naar de Maas gerichte hoekgevel is geheel blind uitgevoerd en gepleisterd. Het pleisterwerk is niet geverfd. Het zelfde geldt voor de aan het Vissersstraatje gelegen gevel die een blind uitgevoerde rechter helft bezit met bovenin staafankers. Links van de in de gevel waarneembare sprong bevindt zich een geveldeel met gevelopeningen. De indeling is mede vanwege de aanwezigheid van een kelder rechts van de eenvoudige deur asymmetrisch. Geheel links bevindt zich een laag geplaatst venster met een oud kozijn en 4-ruits schuifraam met daar rechts naast een lage deur in een oud kozijn zonder bovenlicht. Boven de muurdam tussen venster en deur bevindt zich kort onder de goot een staand rechthoekig zoldervenstertje met een thans afgeplaat oud kozijntje. Rechts van de deur bevinden zich in de plint twee onderling in vorm en grootte verschillende kelderlichten (links een liggende rechthoek met verdiept geplaatst kozijn met 2-ruits raampje en rechts een smaller staand rechthoekig venster met oud kozijntje met enkelruits raampje). Boven deze kelderlichten bevindt zich een hoog geplaatst opkamervenster met een oud kozijn en 4-ruits schuifraam, met daar schuin boven kort onder de goot een zolderluik in een liggende rechthoekige opening met een kozijntje en opgeklampt luikje met oude gehengen. In dit geveldeel op verschillende niveaus staafankers. De thans maar deels zichtbare zijgevel met topgevel betreft een blinde van oud metselwerk voorziene gevel welke hierboven al is besproken in verband met de zichtbare bouwsporen.
Waardering
Het pand voldoet aan meerdere selectiecriteria waarvan de belangrijkste hier nader worden omschreven.
Het pand heeft stedenbouwkundige waarde als onderdeel van de lage bebouwing die zich in het verleden achter de vestingwerken van het Maasfront bevond. Binnen dit stadsbeeld valt het pand met name ook op door haar dakvorm. Het pand heeft tevens als hoekpand een belangrijke entreefunctie voor het Vissersstraatje dat zich ook kenmerkt door historische lage bebouwing, waarop het pand Maaskade 13 zowel in materialisering als detaillering goed aansluit. Dergelijke oude steegjes met kenmerkende oude veelal eenvoudige historische bebouwing zijn thans in Grave zeldzaam geworden.
Op de oudste foto’s van de stad genomen vanaf de overzijde van de Maas is de lage bebouwing achter de vestingmuren van het Maasfront zichtbaar vanaf de Maaspoort rechts tot aan de Oude Haven links. De historische lage bebouwing links van de aansluiting van de Oliestraat is door stadssaneringen grotendeels verloren gegaan. Bij het gedeelte tussen de aansluiting van de Oliestraat en de Maaspoort
(gedoeld wordt op de bebouwing aan de achterzijde van de Maasstraat) is het hierboven genoemde historische beeld gaaf bewaard gebleven. Door de schuine hoeken waarmee ondermeer de Oliestraat, maar ook het steegje het Vissersstraatje op de Maaskade aansluiten zijn op de hoeken van deze aansluitingen soms merkwaardig gevormde onregelmatige perceelsstructuren ontstaan. Maaskade 13 is een zeer goed voorbeeld van deze bijzondere kavelvorm, die zich in de opgaande bebouwing van het pand ook duidelijk manifesteert. Vandaar de korte blinde kopgevel en de opvallende veelhoekige dakvorm. De aan de Maaskade gelegen voorgevel heeft voorts haar 19de eeuwse beeld met ondermeer een lijstgevel met 6-ruits ramen behoorlijk goed behouden en deze gevel speelt vooral een bepalende rol in het beeld van de Maaskade zelf, komend vanaf de Maaspoort. Ook haar gepleisterde gevel aan het Vissersstraatje sluit goed aan op het beeld van de overige bebouwing in deze steeg en speelt in het totaalbeeld een beeldbepalende rol. Voorts is sprake van bouwhistorische waarde vanwege de nog afleesbare complexe ontwikkelingsgeschiedenis van het pand, waarbij in het bijzonder het oude vermoedelijk nog uit de 17de eeuw daterende gedeelte aan het Vissersstraatje met de kelder en opkamer en de oude kern van hoge waarde is te noemen als restant van een historisch kleinstedelijk woonhuis, een type dat men met name aan de randen van de oude vestingsteden kon aantreffen. Het jongere aan de kade gelegen deel bezit architectuurhistorische waarde als een redelijk gaaf bewaard éénlaags huis met een gave gemetselde laat 19de-eeuwse voorgevel, met ook een deels oudere kern van een vermoedelijk nog voor 1850 tot stand gekomen schuur.
